Wat is prikkelverwerking?
Prikkelverwerking wordt ook wel in de vakliteratuur Sensorische Informatieverwerking (SI) genoemd. Prikkelverwerking betekent eigenlijk de verwerking van verschillende informatie van het lichaam en van de omgeving en vervolgens ook het zoeken van een passende reactie op die prikkel.
Soorten prikkels :
- zintuigelijke prikkels
- emotionele prikkels ( ben je gevoelig aan een sfeer, voel je de emoties van iemand anders?)
- sociale prikkels (wat denken anderen over jou?, hoe gedraag je je in groep? ,...)
- cognitieve prikkels (alles wat met denken, leren en onthouden te maken heeft)
- prikkels van je binnenkant (honger hebben, moe zijn, ...)
Het meest herkennede zijn waarschijnlijk wel de zintuigelijke prikkels. Denk maar aan alles wat we horen, zien, ruiken, proeven en voelen. Via onze zintuigen komen de prikkels binnen. Afhankelijk van welk soort prikkel wordt die naar het juiste deeltje van de hersenen gestuurd waar dan de informatie verwerkt kan worden.
Voorbeeld: We zien iets met onze ogen (= een visuele prikkel). Dit beeld wordt verstuurd naar de visuele cortex (bevindt zich in het limbisch systeem van onze hersenen). Deze visuele prikkel wordt er verwerkt en doorgestuurd naar een ander deeltje in onze hersenen. Daar wordt dan bepaald welke reactie er zal gebeuren.
Ons centraal zenuwstelsel is dus continu bezig, zowel bewust als onbewust, met het verwerken van prikkels.
Een bepaald proces in ons lichaam zorgt er voor dat niet zo’n belangrijke prikkels worden uitgesloten zodat we ons bijvoorbeeld kunnen richten op de juf die aan het praten is vooraan in de klas en we dus niet alle andere geluiden, bewegingen, … in de omgeving (bewust) oppikken.
Deze verwerking gebeurt bij iedereen op een unieke manier. Hiermee bedoel ik dat iedereen op éénzelfde prikkel anders kan reageren. Denk maar aan het zien van een rollercoaster. De ene persoon wordt enthousiast en kan niet wachten om aan te schuiven, een ander persoon krijgt stress maar wil het wel proberen en nog iemand anders is bang en gaat hier zeker niet op.
Het ene kind zal ook de prikkels op een andere manier verwerken dan een ander kind. Hiermee bedoel ik dat er kinderen zijn die alle prikkels tegelijkertijd moeten verwerken, terwijl andere kinderen wel een selectie kunnen maken in de grote hoeveelheid aan prikkels.
Kinderen die alle prikkels tegelijkertijd moeten verwerken raken soms snel overprikkeld. Door de grote hoeveelheid aan bepaalde prikkels kan iets als erg vermoeiend of lastig worden ervaren.
Je kan naast overprikkeld ook onderprikking ervaren. Dit betekent dat je kind een grotere behoefte heeft aan bepaalde prikkels maar dat het lichaam deze prikkels niet snel oppikt.
Eenzelfde kind kan zowel overprikkeling als onderprikkeling ervaren. Hetzelfde kind kan behoefte hebben aan veel bewegen (= hoge drempel voor beweging en zoekt dus veel bewegingsprikkels op), terwijl het terzelfdetijd erg gevoelig kan zijn voor geluiden (= lage drempel voor auditieve prikkels waardoor hij luide geluiden gaat vermijden).
Nog enkele tips:
Hoge prikkeldrempel (= onderprikkeling)
Veel laten bewegen en het opzoeken van prikkels toestaan zolang er niemand last van heeft
Kijken welke prikkels het kind zelf al opzoekt en breid deze prikkels uit
Verwerk prikkels in alledaagse activiteiten: zingen/ muziek, tandpasta met scherpe smaak
Zitkussen op de stoel leggen
spelmateriaal dat beweging uitlokt, stimuleert, …. zoals de crazy soap, tangles, ...
Eten met sterkere smaken
Kledij met friemelelementen (SAM broek)
Kauwsieraden zijn zowel ideaal voor prikkelzoekers als voor kinderen die last hebben van te veel prikkels.
Blijf ook kijken naar je kind: zorgen de prikkels voor hogere alertheid? Let ook op voor overprikkeling, want ook voor deze kinderen kan het te veel worden!
Lage prikkeldrempel: (= overprikkeling)
Kijk goed naar je kind welke prikkels het kind als onprettig ervaart (en eventueel vermijdt).
Zorg voor voorspelbare prikkels. Vb: vooraf waarschuwen
Verzwaringsdekens aanbieden om rust te creëren
Verzwaringsknuffel om rust te creëren
Een eigen plekje maken, met mogelijkheid om licht te dempen, geluiden te dempen. Zo kan het kind zich terugtrekken wanneer hij daar nood aan heeft.
Gehoorbeschermer introduceren
Stevig materiaal om op te kauwen en bijten is zowel ideaal voor prikkelzoekers als voor kinderen die last hebben van te veel prikkels.
Ook hier: blijf je kind observeren.
Zijn er nog tekenen van overstimulatie? Moeten alle prikkels verminderd of ingeperkt worden? Kan je in bepaalde situaties wel meer prikkels toelaten?
In de webshop vind je volgend boek terug: "De gids over prikkelverwerking bij kids". Daar vind je nog een heleboel interessante informatie terug.
Bron: Nederlandse vereniging voor kindergeneeskunde